Marcin Kozłowski

Ochrona prawna ratownika medycznego

ochrona prawna ratownika medycznego

Jakiś czas temu zostałem poproszony o napisanie tekstu o ratownikach medycznych. Ochrona prawna ratownika medycznego na pewno jest ważnym tematem dla ratowników, jak i osób, którym ratownicy udzielają pomocy. Warto wiedzieć na co naraża się pacjent, który atakuje ratownika w trakcie wykonywania przez niego obowiązków zawodowych.

Z tego artykułu dowiecie się:

  1. czy ratownik medyczny jest funkcjonariuszem publicznym
  2. na jaką ochronę prawną może liczyć ratownik medyczny
  3. co grozi za pobicie ratownika medycznego
  4. jaka kara jest za znieważenie ratownika medycznego
  5. czym jest stan wyższej konieczności i kiedy ratownik może z niego skorzystać?

Artykuł powstał na początku 2016 r., od tamtego momentu zmienił się trochę stan prawny, dlatego postanowiłem odświeżyć artykuł i wprowadziłem odpowiednie poprawki 🙂

Ochrona prawna ratownika medycznego podczas wykonywania obowiązków

Przede wszystkim należy pamiętać, że ratownik medyczny udzielając pierwszej pomocy medycznej jest często narażony na agresywne zachowanie pacjentów, a także osób trzecich (np. domownika). Wielokrotnie słyszymy o atakach na ratowników medycznych podczas wykonywania przez nich swoich obowiązków. Jest to niedopuszczalne zachowane, które należy karać.

Ochrona prawna ratownika medycznego została przewidziana m.in. w ustawie o Państwowym Ratownictwie Medycznym (dalej u.p.m.). W ustawie znajduje się art. 5, zgodnie z którym:

  1. Osoba udzielająca pierwszej pomocy albo kwalifikowanej pierwszej pomocy, osoba wchodząca w skład zespołu ratownictwa medycznego, osoba udzielająca świadczeń zdrowotnych w szpitalnym oddziale ratunkowym, dyspozytor medyczny podczas wykonywania swoich zadań oraz wojewódzki koordynator ratownictwa medycznego wykonujący zadania, o których mowa w art. 29 ust. 5, korzystają z ochrony przewidzianej w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (Dz. U. z 2019 r. poz. 1950 i 2128 oraz z 2020 r. poz. 568) dla funkcjonariuszy publicznych.
  2. Osoba, o której mowa w ust. 1, może poświęcić dobra osobiste innej osoby, inne niż życie lub zdrowie, a także dobra majątkowe w zakresie, w jakim jest to niezbędne dla ratowania życia lub zdrowia osoby znajdującej się w stanie nagłego zagrożenia zdrowotnego.

Zgodnie z nim, jeżeli ratownik medyczny udziela pierwszej pomocy, kwalifikowanej pierwszej pomocy lub podejmuje medyczne czynności ratunkowe, przysługuje mu ochrona jaka jest przewidziana dla funkcjonariusza publicznego.

Czy ratownik medyczny jest funkcjonariuszem publicznym?

Definicja funkcjonariusza publicznego znajduje się w art. 115 § 13 kodeksu karnego.

Pamiętajmy jednak, że ratownik medyczny nie jest funkcjonariuszem publicznym – korzysta on jedynie z ochrony jaka przysługuje funkcjonariuszowi publicznemu.

Ratownik medyczny może być osobą, która pełni funkcję publiczną, w sytuacji kiedy będzie zatrudniony w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi. Wtedy wobec niego znajdzie zastosowanie § 19 art. 115 k.k., którego treść poniżej:

Osobą pełniącą funkcję publiczną jest funkcjonariusz publiczny, członek organu samorządowego, osoba zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub wiążącą Rzeczpospolitą Polską umowę międzynarodową.

Odpowiedzialność prawna za atak na ratownika medycznego

Ochrona prawna ratownika medycznego zagwarantowana w art. 5 u.p.m. wiąże się z konkretnymi przepisami kodeksu karnego, z których ratownik medyczny może skorzystać. Mowa m.in. o naruszeniu nietykalności cielesnej, czynnej napaści lub znieważeniu funkcjonariusza publicznego.

Naruszenie nietykalności funkcjonariusza publicznego

Zgodnie z art. 222 § 1 k.k.

Kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

A więc, jeżeli ratownik medyczny będzie miał kontakt z pacjentem, który naruszy jego cielesność (np. uderzy go lub zaatakuje), to pacjent naraża się na odpowiedzialność karną przewidzianą w art. 222 § 1 k.k.

Zdarzają się przypadki, że ratownicy medyczni są atakowani ostrymi narzędziami, co może się skończyć w najlepszym przypadku jak na powyższym zdjęciu. Rodzina, która nie może się pogodzić z utratą bliskiej osoby swoje emocje niejednokrotnie wyładowuje na ratownikach medycznych. Takie osoby powinny pamiętać, że narażają się na grzywnę, karę ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 3.

Czynna napaść na funkcjonariusza publicznego

Poza naruszeniem nietykalności ratownika medycznego można spotkać się także z czynną napaścią na niego. Może ona polegać na ataku z ostrym narzędziem (nożem, prętem), bronią lub innym niebezpiecznym narzędziem (np. pałką, krzesłem).

W takim wypadku w grę wchodzi art. 223 k.k., zgodnie z którym:

§1. Kto, działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą lub używając broni palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych,
podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.
§2. Jeżeli w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej, sprawca
podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 12.

Znieważenie funkcjonariusza publicznego

Bardzo częstym przypadkiem będzie również przestępstwo znieważenia, o którym stanowi art. 226 § 1 k.k. Ratownicy medyczny spotykają się z atakami słownymi na siebie, są obrażani, wyzywani. Takie działanie pacjentów lub osób trzecich (np. rodziny pacjenta) jest bezprawne i narażają się oni na odpowiedzialność karną za znieważenie.

Kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

Chyba mało który ratownik nie spotkał się z taką formą agresji? Ratownicy często są obiektem ataków słownych, bliscy pacjentów szukają osób, na których mogą się dać upust swoim emocjom.

Osoby, które są atakowane fizycznie lub słownie mogą skorzystać z powyższej ochrony. Powinny one zawiadomić odpowiednie organy ścigania, a te w momencie kiedy dostaną informację o tym, że doszło do znieważenia lub naruszenia nietykalności funkcjonariusza publicznego, mają obowiązek jego ścigania.

Stan wyższej konieczności

W drugiej części art. 5 u.p.m. przewidziano tzw. stan wyższej konieczności. Stan wyższej konieczności to taka sytuacja, w której ratownik medyczny ma do wyboru dobro, które musi poświęcić, aby ratować inne dobro. W tym przypadku chodzi o ratowanie zdrowia lub życia kosztem innego dobra np. materialnego. Mogą być sytuacje, w których będzie musiał zniszczyć drzwi, okno, uszkodzi pojazd itp.

Zawód ratownika medycznego charakteryzuje się tym, że niejednokrotnie dochodzi do wyboru między ratowanymi dobrami – ratownik musi je wartościować.

Na szczęście, ustawodawca zagwarantował ratownikom medycznym „furtkę”, z której mogą skorzystać podczas udzielania pomocy. Pamiętajmy jednak, że zapis z ust. 2 art. 5 u.p.m. odnosi się do osób wskazanych w ust. 1 art. 5 u.p.m., a nie do wszystkich. Pozostałe osoby mogą się powołać na zapisy z kodeksu karnego – art. 26, czyli ogólnego przepisu o stanie wyższej konieczności.

Ochrona prawna ratownika medycznego – podsumowanie

Zawód ratownika medycznego jest ciężkim i raczej niedocenionym należycie przez państwo. W swojej pracy mają oni kontakt z różnymi osobami i niestety niejednokrotnie spotykają się z przemocą pacjentów lub ich rodzin.

Warto pamiętać, że:

  1. ratownik medyczny nie jest funkcjonariuszem publicznym, ale przysługuje mu ochrona taka jak funkcjonariuszowi publicznemu.
  2. ochrona prawna ratownika medycznego jest zagwarantowana m.in. w kodeksie karnym i można spotkać się z:
    a) znieważeniem ratownika medycznego
    b) naruszeniem nietykalności ratownika medycznego
    c) czynną napaścią na ratownika medycznego
  3. gdyby jednak ratownik medyczny sprowokował działanie napastnika, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej wymierzenia.
  4. podczas udzielania pomocy ratownik medyczny ma prawo poświęcić inne dobro (np. materialne), aby ratować zdrowie lub życie pacjenta.

Dziękuję za przeczytanie tekstu i odwiedzenia mojego bloga.

W razie pytań, zapraszam do kontaktu. Możecie również odwiedzić moją stronę kancelarii www.kozlowskimarcin.pl

Jestem radcą prawnym. Mieszkam i pracuję w Łodzi. Doradzam w zakresie prawa medycznego, danych osobowych i spółek handlowych. Więcej o mnie tutaj.

Najnowsze Wpisy:

Kategorie:

Archiwa:

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.