Marcin Kozłowski

Skutki niewyrażenia zgody na szczepienie dziecka

Od kilku dni część społeczeństwa oburza się, że Sąd Rejonowy w Białogardzie częściowo ograniczył władzę rodzicielską rodzicom, którzy zabrali dziecko ze szpitala i nie zgodzili się m.in. na wykonanie szczepień. Nie jestem lekarzem i nie będę wyrokował kto miał rację, ale chciałbym Wam pokazać jakie mogą być skutki niewyrażenia zgody na szczepienie dziecka i co w takiej sytuacji może zrobić lekarz.

Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem.

Jeżeli powiem Wam, że rodzice są przedstawicielami ustawowymi swojego dziecka i pozostaje ono pod ich władzą rodzicielską, Ameryki nie odkryję. Warto jednak wiedzieć, że władza rodzicielska nie jest prawem bezwzględnym. Oznacza to, że można ją ograniczyć, a także pozbawić.

W przypadku, kiedy żaden z rodziców nie może reprezentować dziecka – reprezentuje je kurator, który jest ustanawiany przez sąd opiekuńczy. Do zadań kuratora należy reprezentowanie dziecka przed sądem, czyli dokonuje czynności procesowych w imieniu i ze skutkiem dla dziecka. Kurator zawsze musi kierować się dobrem dziecka.

Skutki niewyrażenia zgody na szczepienie dziecka.

W sytuacji zagrożenia dobra dziecka np. zdrowia lub życia, sąd opiekuńczy ma prawo wydać odpowiednie zarządzenie, z myślą o dobru dziecka. Oznacza, to że jeżeli sąd stwierdzi, iż dziecku zagraża niebezpieczeństwo, może wydać odpowiednie zarządzenie mające na celu uchronienie dziecka przed tym niebezpieczeństwem.

 

Zarządzenie powinno być wydane jedynie w celach prewencyjnych – oznacza to, że należy je wydać w sytuacji, kiedy jest zagrożone dobre dziecka, a nie kiedy doszło już do jego naruszenia!

Skutki niewyrażenia zgody na szczepienie dziecka mogą jednak być dotkliwsze – istnieje również możliwość ograniczenia władzy rodzicielskiej, jeżeli sąd uzna to za uzasadnione.

Obowiązek szczepień w Polsce.

W Polsce istnienie powszechny obowiązek szczepień. Zgodnie z prawem (art. 5 ust. 1 pkt b ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi) osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane do poddawania się szczepieniom ochronnym.

Oczywiście są sytuacje, w których można odroczyć obowiązek szczepień, ale dzisiaj nie chciałbym zajmować się szczegółowym analizowaniem obowiązku szczepień w Polsce. Na ewentualne pytania, mogę odpowiedzieć w komentarzu lub mailowo.

Zgoda pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego na zabieg.

W ustawie o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej u.z.l.) zapisano, że:

Lekarz może wykonać zabieg operacyjny albo zastosować metodę leczenia lub diagnostyki stwarzającą podwyższone ryzyko dla pacjenta, po uzyskaniu jego pisemnej zgody

Oceny, czy dana czynność medyczna stwarza podwyższone ryzyko dla pacjenta, należy dokonać z uwzględnieniem okoliczności danego przypadku. Ciężko jest określić jakieś obiektywne kryteria, które będą miały zastosowanie do każdej sytuacji.

Zanim jednak lekarz wykona zabieg, musi uzyskać zgodę od pacjenta lub innej uprawnionej osoby na jego wykonanie. W sytuacji gdy pacjent jest:

  • małoletni,
  • ubezwłasnowolniony,
  • niezdolny do świadomego wyrażania pisemnej zgody (np. jest nieprzytomny, pod wpływem środków odurzających)

zgodę należy uzyskać od przedstawiciela ustawowego pacjenta (najczęściej są to rodzice).

W przypadku kiedy porozumienie z przedstawicielem ustawowym jest niemożliwe lub po prostu pacjent nie ma przedstawiciela ustawowego, lekarz powinien uzyskać zgodę sądu opiekuńczego.

Za pacjenta, który nie ukończył 16 lat, a tym bardziej który jest noworodkiem, zgodę wyrażają jego rodzice. Jeżeli pacjent ma skończone 16 lat, lekarz powinien również uzyskać zgodę od niego.

Jak legalnie wyrazić zgodę na zabieg?

Pamiętajmy, że zgoda powinna być pisemna. Nie jest wielkim błędem, że pacjent wyrazi ustną zgodę, jednak… zgoda pisemna jest dowodem na to, że pacjent się zgodził na zabieg. Również w interesie lekarza jest to, aby w dokumentacji medycznej był porządek. Pamiętajmy, że zgoda powinna być również swobodna, świadoma i poinformowana.

Bardzo ważne, i chyba jeden z istotniejszych elementów historii rodziny ze szpitala w Białogardzie, jest to, aby lekarz udzielił pacjentowi (lub jego przedstawicielom ustawowym) informacji o jego stanie zdrowia.

O tym jak powinno wyglądać udzielenie informacji o stanie zdrowia pacjenta i komu ich się udziela, pisałem w ostatnim artykule – zapraszam do zapoznania się. Znajdziecie tam również informacje o zgodzie na zabieg.

Brak zgody przedstawiciela ustawowego pacjenta na zabieg.

Co robić w przypadku kiedy przedstawiciel ustawowy nie wyraża zgody, a wykonanie czynności jest niezbędne do usunięcia niebezpieczeństwa utraty przez pacjenta życia lub ciężkiego uszkodzenia ciała bądź ciężkiego rozstroju zdrowia?

Z pomocą przychodzi nam art. 34 ust. 6 u.z.l., który stanowi, że lekarz może wykonać powyższe czynności po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego. Kiedy już dysponuje zgodą sądu, może wykonać niezbędne czynności.

Są jednak sytuacje, w których lekarz nie ma czasu aby czekać na decyzję sądu, ponieważ stan pacjenta jest krytyczny. W takiej sytuacji nie musi mieć zgody ani przedstawiciela ustawowego, ani sądu opiekuńczego.

Co powinien zrobić lekarz w sytuacji krytycznej?

 

  • lekarz jest zobowiązany, o ile jest to możliwe, do zasięgnięcia opinii drugiego lekarza, w miarę możliwości tej samej specjalności,
  • o wykonywanych czynnościach powinien niezwłocznie zawiadomić przedstawiciela ustawowego, opiekuna faktycznego lub sąd opiekuńczy,
  • w dokumentacji medycznej powinny znaleźć się odpowiednie informacje o podjętych czynnościach.

Sytuacją, w której lekarz może zwrócić się do sądu opiekuńczego lub pominąć ten krok, ze względu na stan małoletniego pacjenta, jest brak zgody rodziców będących Świadkami Jehowy, na transfuzję krwi u swojego dziecka.

Podsumowanie:

  1. Rodzice sprawują władzę rodzicielską nad swoimi dziećmi. Powinna ona być wykonywana tak jak wymaga tego dobro dziecka i interes społeczny.
  2. W sytuacji zagrożenia dobra dziecka sąd może zawiesić, ograniczyć lub pozbawić władzy rodzicielskiej.
  3. W sytuacji kiedy dziecko nie może być reprezentowane przez przedstawicieli ustawowych, reprezentuje je kurator ustanowiony przez sąd opiekuńczy.
  4. Jeżeli sąd stwierdzi, że dziecku grozi naruszenie jego dóbr, może wydać odpowiednie zarządzenie, którego celem jest ochrona dobra dziecka.
  5. Lekarz, który nie uzyska zgody na koniczny zabieg od przedstawicieli ustawowych małoletniego, może zwrócić się do sądu opiekuńczego, aby ten wydał odpowiednie zarządzenie.

Pamiętajmy, że władza rodzicielska to nie tylko prawo, ale również obowiązki. Skutki niewyrażenia zgody na szczepienie dziecka mogą być dotkliwe dla rodziców. Szczególnie jeżeli chodzi o zdrowi i życie dziecka. Z drugiej strony, często rzeczowe i spokojne wytłumaczenie rodzicom powagi sytuacji, może przynieść dużo lepsze skutki, niż potraktowanie ich jako wroga lub przeciwnika dziecka.

Jestem radcą prawnym. Mieszkam i pracuję w Łodzi. Doradzam w zakresie prawa medycznego, danych osobowych i spółek handlowych. Więcej o mnie tutaj.

Najnowsze Wpisy:

Kategorie:

Archiwa:

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.