Marcin Kozłowski

Kiedy lekarz może odmówić leczenia?

Wyobraźmy sobie, że przychodzicie do lekarza, a ten mówi, że Was nie przyjmie i nie podejmie się leczenia. Na pewno wiecie, że jednym z podstawowych praw pacjenta, jest prawo do uzyskania świadczenia zdrowotnego. Gwarantuje to ustawa o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, a także Konstytucja RP. Mogą jednak wystąpić takie okoliczności, w których pacjenta spotka się z odmową leczenia. Kiedy lekarz może odmówić leczenia pacjenta?

Z dzisiejszego wpisu dowiecie się:

  • Kiedy lekarz może odmówić leczenia pacjenta.
  • Jakie czynności musi podjąć lekarz odmawiający leczenia lub odstępujący od leczenia.
  • Czy trzeba uzyskać zgodę przełożonego na odmowę lub odstąpienie od leczenia.

Kiedy lekarz może odmówić leczenia pacjenta?

Od razu zaznaczę, że nie mam zamiaru pisać o klauzuli sumienia. Dla niektórych może być zaskoczeniem, że są również inne powody odmowy podjęcia leczenia lub odstąpienia od leczenia przez pacjentów, jednak warto to wiedzieć.

Lekarz ma prawo odmówić leczenia lub od niego odstąpić, jeżeli nie występuje przypadek niecierpiący zwłoki (opisany w art. 30 ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty (dalej u.z.l.d.)). To lekarz ocenia, czy ma do czynienia z takim przypadkiem, a więc musi przeprowadzić wywiad i zbadać pacjenta, przed podjęciem decyzji.

Prawo lekarza do odstąpienia od leczenia pacjenta.

 

W przypadku, gdy lekarz ma zamiar odstąpić od leczenia pacjenta (a więc leczenie już trwa; nie chodzi tu o odmowę leczenia!), do jego obowiązków należy:

  • dostateczne wcześniejsze uprzedzenie o tym pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego bądź opiekuna faktycznego,
  • wskazanie realnej możliwości uzyskania świadczenia u innego lekarza lub w podmiocie leczniczym,
  • uzasadnienie i odnotowanie tego faktu w dokumentacji medycznej.

Warto zauważyć, że wymienione obowiązki ciążą na lekarzu, który ma zamiar odstąpić od kontynuowania leczenia, a nie w sytuacji odmowy podjęcia leczenia. A więc można by stwierdzić, że lekarz ma nieograniczoną swobodę odmowy podjęcia leczenia pacjenta (oczywiście, pamiętając o przypadkach niecierpiących zwłoki, kiedy nie może zrezygnować).

Wydaje się jednak, że jest to błędna interpretacja – należy pamiętać, że lekarz wykonuje zawód zaufania publicznego oraz, że obowiązują go przepisy deontologiczne (Kodeks Etyki Lekarskiej). Zgodnie z art. 7 KEL, lekarz może nie podjąć się leczenia chorego lub od niego odstąpić w szczególnie uzasadnionych wypadkach, poza przypadkami niecierpiącymi zwłoki. Powinien jednak wskazać pacjentowi inną możliwość uzyskania pomocy lekarskiej. Przepisy u.z.l.d. należy interpretować w związku z przepisami KEL.

Jeżeli jesteście lekarzami, to pamiętajcie, że pacjent ma prawo do informacji o swoim stanie zdrowia – pisałem o tym kiedyś na blogu.

Wykonywanie zawodu lekarza na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby.

 

Zawód lekarz można wykonywać w różnych formach m.in. na podstawie stosunku pracy lub w ramach służby.

W takich przypadkach, lekarz, który chciałby niepodejmować się leczenia chorego lub odstąpić od leczenia, może to zrobić, jeżeli istnieją poważne powody i po uzyskaniu zgody swojego przełożonego.

W tej sytuacji, decyzję podejmuje przełożony lekarza. Ustawa nie wprowadza obowiązku uzyskania zgody od bezpośredniego przełożonego., a więc może nim być np. ordynator oddziału, dyrektor szpitala lub kierownik.

Lekarz dopiero po uzyskaniu zgody, może odmówić leczenia lub odstąpić od jego kontynuowania. Nie może to być zgoda następcza, uzyskana już po odmowie lub odstąpieniu.

Czym są ważne powody?

Ani ustawa, ani KEL nie podają definicji ważnych powodów. Można powiedzie, że są to przyczyny obiektywne, które mają racjonalne uzasadnienie, tak istotne, że usprawiedliwiają decyzję lekarza.

A więc kiedy lekarz może odmówić leczenia? Przykładowo:

  • obraźliwe zachowanie pacjenta wobec lekarza,
  • agresywne zachowanie rodziny pacjenta wobec lekarza,
  • ciągłe niestosowanie się do zaleceń lekarza,
  • niedokonywanie zapłaty wynagrodzenia lekarza,
  • stan zdrowia lekarza,
  • duże zmęczenie lekarza,
  • wyczerpanie już wszystkich dostępnych sposobów leczenia.

Powodem odmowy leczenia lub odstąpienia od niego, nie może być fakt, że pacjent jest np.:

  • nosicielem wirusa HIV,
  • jest homoseksualistą,
  • obcokrajowcem,

a więc odmowa nie może mieć charakteru dyskryminacyjnego. Lekarz nie może odmówić leczenia z powodu strachu przed zarażeniem się np. wirusem HIV. Jest specjalistą i wie w jaki sposób się zabezpieczyć podczas badania lub leczenia pacjenta.

Na koniec ciekawostka (jeżeli tak można nazwać wyrok Sądu Najwyższego).

Pacjent mający problem z kciukiem, został zakwalifikowany do operacji, ale odmówił poddania się operacji i został wypisany do domu. Po ok. 3 miesiącach zgłosił się ponownie do szpitala z prośbą o wykonanie operacji, lekarze jednak odmówili. Odmowa wykonania zabiegu nie spowodowała zwiększenia rozstroju zdrowia powoda, ale nie pozwoliła na zmniejszenie istniejącego upośledzenia funkcji kciuka.

Pacjent wystąpił z powództwem, ale zarówno w pierwszej, jak i w drugiej instancji, sąd oddalił powództwo.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że przeprowadzone dowody z opinii biegłego psychologa oraz dokumentacji lekarskiej potwierdzają, iż nieprawidłowe cechy osobowości powoda – niepodatność na perswazje i bezkrytycyzm – uprawdopodobniają w wysokim stopniu możliwość braku współpracy powoda z lekarzami po operacji. Mogłoby to doprowadzić do powikłań pooperacyjnych i pogłębienia kalectwa.

Sąd Najwyższy nie zgodził się z takim stanowiskiem Sądu Apelacyjnego i stwierdził:

„Zabiegom operacyjnym podlegają bowiem także osoby o nie w pełni prawidłowej osobowości, których współpraca w zakresie rehabilitacji może nie być wystarczająca, co jednak z reguły nie staje się przyczyną odmowy wykonania zabiegu, jeśli jest on konieczny”.

Sygn. akt I CKN 1386/00

Krótko mówiąc, sam fakt, że lekarzowi wydaje się, iż upór lub negatywne nastawienie pacjenta spowoduje niepowodzenie operacji (która jest konieczna) nie wystarcza do odmowy wykonania operacji.

Oczywiście, każdą sytuację należy oceniać indywidualnie, to lekarze są specjalistami, którzy mogą ocenić stan zdrowia pacjenta 😉

W przypadku wystąpienia błędu medycznego, poszkodowany ma prawo dochodzić odszkodowania lub zadośćuczynienia, o czym pisałem w tekście o roszczeniach poszkodowanych.

Jestem radcą prawnym. Mieszkam i pracuję w Łodzi. Doradzam w zakresie prawa medycznego, danych osobowych i spółek handlowych. Więcej o mnie tutaj.

Najnowsze Wpisy:

Kategorie:

Archiwa:

Ta strona korzysta z ciasteczek aby świadczyć usługi na najwyższym poziomie. Dalsze korzystanie ze strony oznacza, że zgadzasz się na ich użycie.