Na samym początku warto wiedzieć czym jest i jakie są zalety ubezpieczenia zdrowotnego. Posiadając ubezpieczenie zdrowotne masz prawo skorzystać z pomocy lekarskiej. Zastanawiasz się czy warto? Cóż, nigdy nie wiadomo co Ci się przydarzy. A chyba nie chcesz płacić za pobyt w szpitalu? Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne jest interesującym rozwiązaniem np. dla freelancerów.
W tym tekście skupię się na dobrowolnym ubezpieczeniu zdrowotnym. Jeżeli jesteś tzw. freelancerem, ten tekst na pewno Ci się przyda. Dowiesz się z niego m.in. tego, że składkę na ubezpieczenie zdrowotne możesz odliczyć od podatku.
Jeżeli zastanawiasz się nadal czy jest ono Tobie potrzebne, pozwól, że opowiem Ci krótką historię.
Uwielbiam się wspinać – kiedyś pojechałem w skały i przytrafił mi się nieszczęśliwy wypadek. Podczas wspinania się na jednej z dróg, poślizgnąłem się i spadłem ponad 3 m (asekurant nie miał szans, żeby mnie „złapać”), pech chciał, że wylądowałem na kamieniu, a potem w szpitalu i musiałem skorzystać z pomocy medycznej.
Gdyby nie fakt, że posiadałem ubezpieczenie zdrowotne, musiałbym zapłacić za to z własnej kieszeni.
Co masz do wyboru?
Do wyboru masz skorzystanie z ubezpieczenia zdrowotnego oferowanego przez NFZ oraz przez prywatne firmy ubezpieczeniowe (dobrowolne ubezpieczenie).
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne
Co do zasady, jeżeli pracujesz lub prowadzisz własną działalność podlegasz obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu. Osoby podlegające obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu zostały wymienione w art. 66 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (dalej u.s.z.f.). Jedynie przykładowo podam, że są to m.in.:
- pracownicy (tzw. etat), zleceniobiorcy,
- osoby prowadzące własną działalność gospodarczą,
- dzieci, studenci, uczniowie,
- osoby bezrobotne.
Należy pamiętać, że jeżeli podlegamy obowiązkowemu ubezpieczeniu zdrowotnemu, mamy obowiązek zgłosić do ubezpieczenia zdrowotnego członków rodziny, którzy nie posiadają innego tytułu do ubezpieczenia. Jeżeli masz dobrowolne ubezpieczenie, również powinieneś zgłosić członków rodziny do ubezpieczenia, ale o tym napiszę pod koniec.
W momencie zgłoszenia się do ubezpieczenia zdrowotnego, nabywamy prawo do uzyskania świadczeń zdrowotnych.
Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne
Kto może ubiegać się o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne?
Najczęściej jest to osoba zatrudniona na umowę o dzieło. Pełną listę znajdziecie w art. 66 ust. 1 u.s.z.f.
Trzeba pamiętać, że zgodnie ze wskazanym przepisem, osoba ubiegająca się o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne musi zamieszkiwać na terenie Polski – nie chodzi o adres zameldowania, ale o miejsce zamieszkania. Jest to bardzo ważne!
W jaki sposób uzyskać dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne?
Jeżeli chcesz mieć dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, musisz wypełnić specjalny wniosek, udać się do oddziału NFZ w Twoim mieście i podpisać tam umowę. Możesz również skorzystać z prywatnych firm, które oferują takie ubezpieczenia. Tutaj się dowiesz, jak ubezpieczyć się w NFZ.
Na stronie internetowej NFZ znajduje się dokładna instrukcja co należy zrobić po kolei – tutaj masz link, wszystko jest dokładnie wyjaśnione.
Udając się do oddziału NFZ weź ze sobą dowód tożsamości, a także dokument poświadczający wygaśnięcie tytułu do ubezpieczenia. Możesz również wypełnić wniosek o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem w domu i zabrać go ze sobą.
Jakie są koszty dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego?
Podstawą wymiaru składki, w przypadku osoby zatrudnionej na umowę o dzieło, będzie kwota deklarowanego miesięcznego dochodu, ale nie może ona być niższa niż kwota odpowiadająca przeciętnemu wynagrodzeniu.
Co do zasady podaje się najniższą kwotę, niezależnie od tego ile faktycznie się zarabia 🙂
Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9% podstawy jej wymiaru.
Przeciętne miesięczne wynagrodzenie w III kwartale wynosiło 4254,20 zł, w związku z czym, aktualna składka wynosi 382,88 zł. Informacje na temat przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia można znaleźć na internetowej stronie GUS – klik.
Dodatkowa opłata w przypadku przerwy w ubezpieczeniu
Istotny jest również fakt przerwy w ubezpieczeniu – niestety, jeżeli występowała taka przerwa jesteś zobowiązany do wniesienia dodatkowej opłaty. Od tego ile wynosiła przerwa, zależy wysokość dodatkowej opłaty.
Dodatkowa opłata zależy od przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, które jest publikowane co kwartał na stronie GUS. Obliczenie wysokość dodatkowej opłaty jest proste – ustalamy ile wynosiła przerwa w ubezpieczeniu, bierzemy przeciętne miesięczne wynagrodzenie i mnożymy je przez daną wartość % (odsyłam również do art. 68 ust 8 u.s.z.f.)
Aktualnie dodatkowa opłata wynosi:
- 850,84 zł jeżeli przerwa wnosiła od 3 miesięcy do roku,
- 2 127,10 zł jeżeli przerwa wynosiła więcej niż rok do 2 lat,
- 4 254,20 zł jeżeli przerwa wynosiła więcej niż 2 lata do 5 lat,
- 6 381,30 zł jeżeli przerwa wynosiła więcej niż 5 lat do 10 lat,
- 8 508,40 zł jeżeli przerwa wynosiła więcej niż 10 lat.
Zwolnienie z dodatkowej opłaty
Nie zawsze osoba ubiegająca się o objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem społecznym, może wnieść dodatkową opłatę od razu lub w ogóle.
Zgodnie z art. 68 ust. 11 u.s.z.f. można ubiegać się o zwolnienie z wnoszenia dodatkowej opłaty lub o rozłożenie jej na raty, jednak nie więcej niż na 12 rat. Raty nie muszą być równe, ale powinny być miesięczne.
Co bierze pod uwagę NFZ przy ocenie wniosku o zwolnienie?
- źródło i wysokość dochodu osiąganego przez osobę chcącą ubezpieczyć się dobrowolnie,
- liczbę osób pozostających na utrzymaniu tej osoby,
- przyczyny niezgłoszenia się do dobrowolnego ubezpieczenia w ciągu trzech miesięcy od ustania ostatniego tytułu ubezpieczenia zdrowotnego,
- informacja czy osoba chcąca uzyskać dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne korzysta już ze świadczeń opieki zdrowotnej.
Złożenie deklaracji ZUS ZZA w ZUS
Kiedy już podpisałeś umowę o przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, musisz złożyć deklarację ZUS ZZA w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych. Masz na to 7 dni od podpisania umowy z NFZ.
Podajesz w niej swój kod ubezpieczenia zdrowotnego – 24 10 XX.
Deklarację składa się bezpośrednio w ZUS, ale możesz zrobić to elektronicznie – musisz mieć Profil Zaufany i konto w Platformie Usług Elektronicznych (klik).
Posiadanie dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego to nie tylko uprawnienie do opieki medycznej, ale również obowiązki.
Musisz pamiętać o opłacaniu składki do 15-go dnia każdego następnego miesiąca, a także o składaniu deklaracji rozliczeniowej ZUS-DRA również do 15-go każdego następnego miesiąca (pisemnie lub elektronicznie).
Pamiętaj o tym, że co kwartał wysokość może ulec zmianie – musisz obserwować komunikaty GUS o wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia.
Twoim obowiązkiem będzie również zgłoszenie członków rodziny do ubezpieczenia, jeżeli nie podlegają obowiązkowemu ubezpieczeniu z innego tytułu.
Obowiązek zgłoszenia członka rodziny do ubezpieczenia wynika z art. 68 ust. 3 u.s.z.f.
Osoba, o której mowa w ust. 1, jest obowiązana zgłosić do Funduszu członków rodziny, o których mowa w art. 3 ust. 2 pkt 5 i 6, w terminie 7 dni od dnia określonego w umowie, o której mowa w ust. 5, lub od dnia zaistnienia okoliczności powodujących konieczność dokonania zgłoszenia.
Ustawa wyjaśnia, że przez członka rodziny należy rozumieć:
1) dziecko własne, dziecko małżonka, dziecko przysposobione, wnuka albo dziecko obce, dla którego ustanowiono opiekę, albo dziecko obce w ramach rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, do ukończenia przez nie 18 lat, a jeżeli uczy się dalej w szkole, zakładzie kształcenia nauczycieli, uczelni lub jednostce naukowej prowadzącej studia doktoranckie – do ukończenia 26 lat, natomiast jeżeli posiada orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub inne traktowane na równi – bez ograniczenia wieku,
2) małżonka,
3) wstępnych pozostających z ubezpieczonym we wspólnym gospodarstwie domowym.
Cóż, jeżeli nie chcesz skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego, zawsze możesz ubezpieczyć się u małżonka, jeżeli ten pracuje np. na etacie lub prowadzi własną działalność gospodarczą.
Odliczanie od podatku
Na koniec mam jeszcze jedną informację – składkę na ubezpieczenie zdrowotne możesz odliczyć od podatku dochodowego. Nie całą, ale możesz. Odliczeniu podlega nie więcej niż 7,75% podstawy wymiaru składki, a więc w naszym przypadku będzie to kwota 329,70 zł (4 254,2 x 7,75% = 329,70).
Kwoty składek dotyczą jedynie składek pobranych przez płatnika w danym roku podatkowym – nie dotyczą składek niepobranych.
Ok., to na tyle. Myślę, że poruszyłem najważniejsze kwestie związane z ubezpieczeniem zdrowotnym. Jeżeli macie jakieś wątpliwości, zapraszam do kontaktu 🙂
